Podstawą diety mieszkańców Wyspy Wielkanocnej był batat

Dental plaque reveals key plant in prehistoric Easter Island diet. Science Daily 15.12.2014.

Doktorantka Monica Tromp z University of Otago w Nowej Zelandii i dr John Dudgeon z Idaho State University opublikowali wyniki najnowszych badaniach wyjaśniających ich zaskakujące wcześniejsze wyniki, które wskazywały na to, że przez kilka stuleci to palma była podstawą diety mieszkańców Rapa Nui, czego nie potwierdziły żadne inne badania archeologiczne ani etnohistoryczne. Wręcz przeciwnie wszystko wskazuje na to, że palma znikła z wyspy wkrótce po przybyciu ludzi około XIII w. Tym nie mniej pierwsze badania wykazały, że większość fitolitów (mikroszczątków roślinnych) w kamieniu nazębnym pochodziła z drzew palmowych. Zęby pochodziły z pochówków z wielu stanowisk archeologicznych na wyspie, badanych na początku lat 80. XX wieku.

Typowy krajobraz Wyspy Wielkanocnej: wygasłe wulkany pokryte niską roślinnością (fot. Bjørn Christian Tørrissen / Wikimedia Commons)

Badania podwodnej jaskini Blue Hole (Belize) rzucają nowe światło na suszę na ziemiach Majów

Oryginalny artykuł: Drought caused Maya collapse

Nowe badania na ziemiach Majów zdają się potwierdzać, że to właśnie długotrwała susza mogła stać się bezpośrednią przyczyną upadku majańskich miast pod koniec okresu klasycznego. Tym razem w centrum zainteresowań uczonych znalazła się podwodna jaskinia Blue Hole („Błękitna Dziura”) w Belize i okoliczne laguny. Jak podaje André Droxler z Rice University, pobrane z nich próbki minerałów świadczą o wielkiej suszy w latach 800 – 900 n.e. Kiedy wróciły deszcze, Majowie przenieśli się na ziemie północne, ale – jak dowodzą przeanalizowane osady – sytuacja powtórzyła się kilku wieków później, kiedy to ponowne opuszczenie miast zbiegło się z okresem suszy.

Chociaż w ubiegłych latach już wielokrotnie łączono suszę z upadkiem cywilizacji Majów, to jednak wyniki najnowszych badań potwierdzają te przypuszczenia. André Droxler podkreśla, że tym razem dane pochodzą z różnych miejsc leżących w centralnym regionie ziem Majów.

Blue Hole ("Błękitna Dziura") w Belize (fot. Tami Freed)

Ludzie i megafauna jednocześnie zamieszkiwali Florydę na długo przed Clovis

Oryginalny artykuł i wywiad z Jamesem Adovasio: MAI dig suggests human presence at Old Vero Man site. Mercyhurst University 16.12.2014.

Geolog E.H. Sellards, który na początku XX wieku prowadził prace na Florydzie, z pewnością ucieszyłby się na wieść, że dzięki badaniom Instytutu Archeologicznego Mercyhurst (MAI) potwierdzona została jego kontrowersyjna teoria o współistnieniu ludzi i prehistorycznej megafauny około 14 tys. lat temu. Dyrektor MAI dr James Adovasio, który opisuje swoje badania na stanowisku Old Vero Man jako największe paloeindiańskie wykopaliska prowadzone obecnie w Ameryce Północnej, uważa, że odkryte przez jego zespół dowody niepodważalnie wykazały jednoczesną obecność ludzi i późnoplejstoceńskich zwierząt.

Na stanowisku Old Vera Man znaleziono kości zwierzęce wstępnie zidentyfikowane jako należące do wymarłych gatunków wilka strasznego i jakiegoś wielbłądowatego (fot. Mercyhurst University).

Susza w IX w. n.e. mogła spowodować opuszczenie Tikal

Oryginalny artykuł: Resuelto el misterio de Tikal, una de las mayores capitales mayas

Od wielu lat uczeni starają się zrozumieć przyczyny opuszczenia – w późnym okresie klasycznym – wielu majańskich miast. Ostatnio grupa badaczy ze Stanów Zjednoczonych, Meksyku i Gwatemali opublikowała w Proceedings of Nacional Academy of Scienes (PNAS) wyniki swych prac prowadzonych na terenie Tikal, leżącego wśród tropikalnych lasów dzisiejszej Gwatemali i uważanego za jeden z głównych ośrodków politycznych dawnych Majów.

Budowle Akropolu Centralnego w Tikal

Dzieje azteckiego Kamienia Słońca

Oryginalny artykuł: Se cumplen 224 anos del descubrimiento de la Piedra del Sol

W dniu dzisiejszym, 17 grudnia, mijają dokładnie 224 lata od odkrycia słynnego azteckiego monolitu, znanego jako Kamień Słońca. Ta ogromna rzeźba pozostawała zakopana przez ponad 200 lat. Natrafiono na nią przypadkowo 17 grudnia 1790 roku, podczas prac wodociągowych i brukarskich, prowadzonych po południowej stronie placu Plaza Mayor w mieście Meksyk. W związku z przypadającą rocznicą, archeolog Bertina Olmedo Vera, kurator Narodowego Muzeum Antropologii przypomniała historię Kamienia Słońca. Po zniszczeniu miasta México-Tenochtitlan w 1521 roku, hiszpańscy konkwistadorzy usunęli monolit z sakralnego zakątka i umieścili go w pozycji poziomej, z reliefem zwróconym do góry, na Plaza Mayor (obecnie Zócalo), na zachód od pałacu wicekróla. Kamień Słońca pozostawał tam przez kilkadziesiąt lat, aż do drugiej połowy XVI wieku, kiedy to arcybiskup Alonso de Montúfar nakazał odwrócić go i zakopać, gdyż jego zdaniem monolit był dziełem diabła i źle wpływał na mieszkańców miasta.

Aztecki monolit znany jako Kamień Słońca
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Bogactwo prekolumbijskiej Panamy

Oryginalny artykuł: Penn Museum exhibits spectacular finds form ancient Panama

Od lutego do listopada 2015 roku, W Penn Museum w Filadelfii będzie można podziwiać wystawę „Beneath the Surface: Life, Death, and Gold in Ancient Panama”. To dobra okazja, aby przypomnieć o odkryciach dokonanych na terenie stanowiska archeologicznego Sitio Conte, leżącego w odległości około 160 kilometrów na południowy zachód od miasta Panama.

Plakietka ze złota znaleziona w Sitio Conte (fot. Penn Museum)

Środki halucynogenne w Mezoameryce

Rytualne zażywanie najróżniejszych substancji halucynogennych było szeroko praktykowane na ziemiach Mezoameryki, przede wszystkim w celu kontaktu ze światem nadprzyrodzonym. W Meksyku do dziś spotykamy wiele roślin wykazujących właściwości psychoaktywne. W czasach prekolumbijskich były one uważane za „rośliny boskie”. Bernardino de Sahagún, w Księdze XI swojej Historia de las cosas de Nueva España (dziele znanym też jako Kodeks Florentyński) nie tylko wymienia najważniejsze z tych roślin, ale opisuje również efekty ich działania. Najbardziej znane było pnącze Rivea corymbosa, którego ziarna zwano ololiuhqui w języku nahuatl. Zdaniem zakonnika zawarte w roślinie substancje wprowadzały osoby w stan letargu i apatii, wywoływały wizje, upajały i doprowadzały do szaleństwa. Takie samo określenie odnosiło się prawdopodobnie także do innej rośliny powojowatej – Ipomea violacea, zawierającej również alkaloidy o działaniu psychoaktywnym.

Ololiuhqui (Kodeks Florentyński)

Podobne skutki, upojenie i szaleństwo, a także nadmierną pobudliwość i halucynacje, wywoływała roślina tlápatl, znana u nas jako Bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium), której wszystkie części są silnie toksyczne i mogą doprowadzić do śmierci.

Tlápatl (Kodeks Florentyński)

Sztuka naskalna w Baja California (Meksyk)

Oryginalny artykuł: Expertos preservan el arte rupestre de Baja California

W północnej części półwyspu Baja California (Meksyk) badacze Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) prowadzą prace, których celem jest konserwacja licznych malowideł naskalnych i graffiti na terenie Sierra de Juárez. Projekt rozpoczął się już w 2013 roku i jest kierowany przez Sandrę Cruz. Na obszarze 180 hektarów zarejestrowano 23 miejsca z malowidłami naskalnymi, choć zwiedzającym udostępniono do tej pory jedynie pięć. Najważniejszym z nich jest stanowisko archeologiczne El Vallecito.

El Vallecito, Baja California, Meksyk 

(fot. Proyecto de Conservación del Sitio Rupestre El Vallecito, Baja California / INAH)

W El Vallecito zachowały się wizerunki postaci ludzkich o nieproporcjonalnie dużych palcach u rąk i nóg. Wymalowane są różnymi odcieniami czerwieni, w stylu artystycznym określanym jako La Rumorosa. Są one dziełem Indian Kumiai, liczą ponad 500 lat i pochodzą z najpóźniejszego okresu zamieszkiwania tego rejonu.

Wizerunki postaci na skale w El Vallecito

(fot. Proyecto de Conservación del Sitio Rupestre El Vallecito, Baja California / INAH)

Fotogaleria: Ceramika dawnej Kolumbii

Ziemie dawnej Kolumbii zamieszkiwane były przez liczne kultury, które zasłynęły ze wspaniałego rzemiosła. Nie tylko wyspecjalizowały się w obróbce złota, ale wytwarzały również najróżniejsze wyroby ceramiczne, jak figurki czy naczynia z motywami antropomorficznymi, zoomorficznymi i roślinnymi. Do najważniejszych kultur tego regionu należały: Muisca (600 – 1600 n.e.), Tairona (200 – 1600 n.e.), Zeñu (200 p.n.e. – 1600 n.e.), Quimbaya (500 p.n.e. – 1600 n.e.), Tolima (1000 p.n.e. – 1600 n.e.), Calima (1600 p.n.e. – 1600 n.e.) i Nariño (600 – 1600 n.e.). Przedstawione poniżej artefakty pochodzą z wystawy czasowej zorganizowanej w 2012 roku w Museo Nacional de las Culturas w mieście Meksyk

Kliknij na zdjęcie aby powiększyć / click on photos to enlarge

Figurki ceramiczne z regionu Nariño, znalezione w grobowcach i przedstawiające siedzące postacie mężczyzny i kobiety

 

Urna grobowa ozdobiona wizerunkiem postaci ludzkiej, pochodząca z regionu Magdalena (900 – 1600 n.e.)

Tajemnica masek z Teotihuacan

Oryginalny artykuł: Electron beam points to origins of Teotihuacan stone faces

Spośród licznych artefaktów znalezionych na terenie Teotihuacan szczególnie wyróżniają się wspaniałe maski. Do tej pory sądzono, że wykonano je głównie z jadeitu oraz że były one dziełem rzemieślników, zamieszkujących tę wielką prekolumbijską metropolię. Najnowsze badania, przeprowadzone przez antropolog Jane Walsh i geologa Timothy Rose ze Smithsonian National Museum of Natural History w Waszyngtonie wskazują jednak, że maski nie tylko wyrzeźbiono z mniej twardych materiałów, ale i sami artyści pochodzili spoza Teotihuacan.

Maska z Teotihuacan (Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

W kolekcjach muzealnych na całym świecie znajduje się obecnie ponad 600 masek z Teotihuacan. Jane Walsh podkreśla, że nikt do tej pory nie przeprowadził badań, które pozwoliłyby ustalić materiał wykorzystany do wyrobu masek. Tym razem zastosowano współczesną technologię, a mianowicie skaningowy mikroskop elektronowy, który umożliwia zidentyfikowanie atomów i minerałów oraz ukazuje najdrobniejsze ślady pozostawione przez rzeźbiarzy. Timothy Rose zaprezentował wyniki badań w połowie listopada, podczas corocznego spotkania American Vacuum Society w Baltimore.

Maska z Teotihuacan (Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Dzieci i lamy złożone w ofierze w Peru 600 lat temu

Oryginalny artykuł: Peruvian dig reveals sacrificial mystery. Phys.org 29.10.2014.

Antropolog John Verano z Tulane University od 30 lat prowadzący wykopaliska w Peru dokonał unikalnego odkrycia rytualnej ofiary z dzieci i młodych lam sprzed 600 lat. W 2011 w nadmorskiej wiosce Huanchaquito peruwiański archeolog Gabriel Prieto odkrył szczątki 42 dzieci, które zostały złożone w ofierze razem z 76 lamami. Obszar ten niegdyś stanowił część państwa Chimú, które zdominowało większą część peruwiańskiego wybrzeża w latach 1100-1470 n.e., po czym zostało podbite przez imperium Inków. W tym roku Prieto i Verano rozszerzyli obszar wykopalisk i zakończyli badania szczątków dzieci znalezionych w 2011 roku, co było możliwe dzięki wsparciu National Geographic Society i Centrum Studiów Latynoamerykańskich przy Tulane University.

Według Verano najnowsze wykopaliska ujawniły kolejne szczątki osób złożonych w ofierze, co pozwoli na dokładniejszą rekonstrukcję tego wydarzenia. Badacze uważają, że mogła być to ofiara dla morza lub reakcja na poważne powodzie spowodowane przez anomalię pogodową El Niño, oraz że zadaniem lam być może było przetransportowanie ofiar w zaświaty.

Antropolog John Verano i doktorantka Brittany Dement badają szczątki dziecka, które zostało złożone w ofierze i pochowane 600 lat temu na wybrzeżu Peru. (Fot: John Verano)

Mumie z prekolumbijskiego Meksyku

Na naszym blogu wielokrotnie pojawiały się informacje o mumiach znajdowanych na ziemiach Peru lub Chile. Jednak może nie wszyscy wiedzą, że zmumifikowane zwłoki ludzi, pochodzące z czasów prekolumbijskich, znaleziono również na ziemiach Meksyku, zwłaszcza w jego północnej części, wyróżniającej się suchym klimatem. Josefina Mansilla Lory i Ilán Santiago Leboreiro Reyna, zajmujący się antropologią fizyczną w UNAM (Universidad Nacional Autonoma de Mexico), w jednym z wydań czasopisma Arqueologia Mexicana opisali kilka przykładów.

Zawiniątko grobowe z mumią dziecka znalezione w grocie

Cueva de la Candelaria (stan Coahuila) (fot. DAF/INAH)

Śmierć trójki dzieci na Alasce rzuca światło na życie pierwszych Amerykanów

Oryginalny artykuł: Archeologists discover remains of Ice Age infants in Alaska. Phys. org 10.11.2014.

Na Alasce odkryto szczątki dwojga niemowląt pochowanych ponad 11 tys. lat temu - są to szczątki najmłodszych zmarłych, jakie kiedykolwiek znaleziono w północnoamerykańskiej Arktyce. Zdaniem Bena Pottera z University of Alaska Fairbanks, stanowisko i znalezione na nim artefakty rzucają nowe światło na zwyczaje pogrzebowe ludzi, którzy zamieszkiwali ten rejon tysiące lat temu. Potter kierował zespołem archeologicznym, który na jesieni 2013 dokonał odkrycia na stanowisku Upward Sun River w pobliżu rzeki Tanana w środkowej Alasce. 

Potter i jego współpracownicy podkreślają, że znalezione ludzkie szczątki i towarzyszące im dary ofiarne, jak również pora roku, kiedy dzieci zmarły i zostały pochowane, otwierają nowy rozdział w naszym rozumieniu wczesnych społeczności: jak były zorganizowane, jakim niebezpieczeństwom musiały stawić czoła, jak traktowano najmłodszych członków grupy, jak postrzegano śmierć i jaką wagę przywiązywano do związanych z nią rytuałów.

Wykopaliska na stanowisku Upward Sun River (fot. Ben Potter)

Specjaliści przygotowują mapę inkaskich ruin ukrytych pod miastem Cusco

Oryginalny artykuł: Cusco tendra mapa de sitios arqueologicos enterrados bajo la Cudad Imperial

W sierpniu bieżącego roku, na naszym blogu ukazała się informacja o pozostałościach muru i schodów Inków, które odkryto przypadkowo podczas prac na ulicy Mantas, przy wejściu na plac w Cusco. Mur ma niemal dwa metry wysokości i osiem metrów szerokości. Został wzniesiony z obrobionych i perfekcyjnie ułożonych bloków kamiennych. Po każdej stronie muru znajdują się schody liczące siedem stopni. Jak wyjaśnił José Luis Farfán Quintana, budowla ta mogła być powiązana z rzeką Saphy, która przepływała przez miasto.

Ulica Mantas w Cusco i pozostałości budowli inkaskich (fot. Andina)

Mapy cyfrowe tras lądowych Mexików

Oryginalny artykuł: Buscan construir mapas digitales de las rutas de transporte en el Imperio Mexica

Którędy wiodły szlaki handlowe Mexików? Jak kontrolowali oni podległe im ziemie? Jakimi drogami docierały do nich daniny? Jak przemieszczały się wojska Mexików? To tylko część pytań, na które stara się znaleźć odpowiedzi Igor Lugo Olmos, badacz z Regionalnego Centrum Badań Interdyscyplinarnych (CRIM) na UNAM (Universidad Nacional Autónoma de Mexico) w mieście Meksyk. Niektóre z tych tajemnic zamierza on rozwiązać w ramach prac nad systemem transportu dawnych cywilizacji. Celem projektu jest przygotowanie map cyfrowych, które wskażą te trasy z dobrym przybliżeniem, dzięki czemu będzie można lepiej poznać, jak rozwijała się cywilizacja Mexików.

Wojownicy Mexików (Kodeks Mendoza)

Ludzie skolonizowali wysokie Andy już pod koniec plejstocenu

Oryginalny artykuł: Archaeologists document highest altitude ice age human occupation in Peruvian Andes. Phys.org 23.10.2014.

W peruwiańskich Andach zespół archeologów z University of Maine odkrył najwyżej położone (4500 m n.p.m.) i najstarsze na świecie (ponad 12 tys. lat) ślady osadnictwa wysokogórskiego. Ich odkrycie przesuwa datę ludzkiego osadnictwa na terenach wysokogórskich o prawie tysiąc lat wstecz.

Pomimo niskich temperatur, wysokiego natężenia promieniowania słonecznego i niskiej zawartości tlenu grupy myśliwych-zbieraczy zainicjowały kolonizację tych odległych terenów już pod koniec plejstocenu, zaledwie 2 tys. lat po dotarciu ludzi do Ameryki Południowej. Zdaniem antropologa Kurta Rademakera badania nad tym, jak ludzie przystosowywali się do tak ekstremalnych warunków środowiskowych, jest ważne dla zrozumienia ludzkiej kulturowej i genetycznej zdolności do przetrwania.

Na stanowisku archeologicznym Pucuncho (4355 m n.p.m.) znaleziono 260 narzędzi takich jak groty, narzędzia obrabiane dwustronnie i jednostronne skrobaki, których wiek oceniono na do 12800 lat. W jaskini Cuncaicha (4480 m n.p.m.) znaleziono dobrze zachowane i udokumentowane ślady osadnictwa sięgające 12400 lat wstecz, w tym ślady sadzy na suficie i sztukę naskalną. Większość kamiennych narzędzi z Cuncaicha została wykonana z miejscowego obsydianu i andezytu, a znalezione kości pokazują, że polowano na wikunie, gwanako i taruki.

Jaskinia Cuncaicha (fot. Kurt Rademaker)

Nowe stanowisko archeologiczne na ziemiach Kolumbii

Oryginalny artykuł: Archaeologists recover remains of Pre-Columbian village in central Colombia

Na ziemiach centralnej Kolumbii archeolodzy odkryli pozostałości dawnego miasta, którego początki sięgają 900 r. p.n.e. Na ruiny natrafiono przypadkowo, kiedy to spółka energetyczna EPM rozpoczęła prace związane z budową sieci energetycznej w mieście Soacha, leżącym na południowy wschód od stolicy kraju, Bogoty.

Nowe stanowisko archeologiczne na terenie Kolumbii (fot. EPM)

Już pierwsze badania dowodzą, że jest to największe stanowisko archeologiczne na terenie Kolumbii. Zajmuje obszar około 4,9 hektarów i pozwala uczonym zrozumieć, jak żyły niegdyś indiańskie plemiona.

Pozostałości dawnych budowli (fot. EPM)

Tajemnice żeglugi Polinezyjczyków

Oryginalny artykuł: Researchers find possible explanation of early Polynesian migration. Phys.org 30.09.2014.

Dwa zespoły badaczy zajmujące się najwcześniejszymi ruchami migracyjnymi w rejonie Polinezji opublikowały wyniki swoich badań. Pierwszy proponuje, że dawni Polinezyjczycy żeglowali na południowy zachód na Nową Zelandię i na północny wschód na Wyspę Wielkanocną dzięki okresowym zmianom kierunków wiatru. Druga opisuje technicznie zaawansowaną łódź znalezioną niedawno na Nowej Zelandii, która być może pochodzi z Polinezji. 

Polinezyjska mapa pokazująca wyspy oraz kierunek wiatru i fal, ok. 1904 (fot. Wikimedia Commons)

Badania genetyczne potwierdzają kontakty między Polinezją a Ameryką

Oryginalny artykuł: Genomic data support early contact between Easter Island and Americas. Phys.org 23.10.2014.

Najnowsze badania genetyczne wykazały, że kontakt między Ameryką a Wyspą Wielkanocną został nawiązany na kilkaset lat przed 1722, kiedy dotarł tam holenderski podróżnik Jakob Roggeveen. Wyniki badań opublikowane w Current Biology przedstawiają dowody genetyczne na trans-pacyficzne podróże między Polinezją a Ameryką, które dzieli niebagatelna odległość 4 tys. km, już ok. 1300-1500 n.e.

Zdaniem Anny Sapfo Malaspinas z Muzeum Historii Naturalnej przy duńskim Centrum Geogenetyki nasze poglądy na temat wczesnych migracji ludzi i kolonizacji Ameryki muszą zostać znacząco przewartościowane. Current Biology opublikuje także artykuł Malaspinas i Eske Willerslev opisujący badania dwóch ludzkich czaszek z brazylijskiego plemienia Botocudos (Aimore), których genom jest całkowicie polinezyjski bez widocznego komponentu rdzennie amerykańskiego.

Położenie Wyspy Wielkanocnej (Rapa Nui) na Pacyfiku (mapa Wikipedia)

Tzompantli na Dzień Zmarłych

W czasach prekolumbijskich, w Mezoameryce, szczególnie u Mexików, tzompantli – „ściana czaszek” była szczególnego rodzaju budowlą. W zasadzie było to drewniane rusztowanie, na którym umieszczano czaszki osób złożonych w ofierze. Na terenie Wielkiej Świątyni (Templo Mayor) w dawnym Tenochtitlán zachowała się platforma, ozdobiona z trzech stron 240 czaszkami, wyrzeźbionymi w kamieniu i pokrytymi warstwą stiuku.

Pozostałości dawnego tzompantli na terenie Templo Mayor

W tym roku, z okazji Dnia Zmarłych, w Museo Nacional de las Intervenciones w mieście Meksyk przygotowano specjalne tzompantli, udekorowane 400 kolorowymi czaszkami wykonanymi z gipsu.

Współczesne tzompantli (fot. MNI-INAH)

Bogate dary odkryte w tunelu pod Świątynią Quetzalcoatla w Teotihuacan

Oryginalny artykuł: Abundante ofrenda umbral de camaras bajo el Templo de la Serpiente Emplumada

W Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk, w dniach 30-31 października b.r., podczas specjalnego sympozjum, zostaną zaprezentowane wyniki prac prowadzonych w ramach projektu Tlalocan. Camino bajo la tierra, którego celem jest zbadanie pomieszczeń ukrytych pod Piramidą Quetzalcoatla w Teotihuacan. Teresa Franco, dyrektor Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) oraz César Moheno, sekretarz techniczny, Pedro Francisco Sánchez Nava, koordynator i Sergio Gómez, dyrektor projektu podkreślili znaczenie badań interdyscyplinarnych, w których wykorzystano najnowsze technologie, jak georadar, skaner laserowy, roboty, spektroskopię podczerwieni i spektroskopię ramanowską oraz detektor gazowy.

Widok tunelu wykonany skanerem laserowym (fot. INAH)

W ramach projektu Tlalocan. Camino bajo la tierra zdołano przeprowadzić prace w tunelu biegnącym pod Piramidą Quetzalcoatla i zapieczętowanym przez mieszkańców Teotihuacan około 1800 lat temu. Odkryty depozyt ofiarny jest najbogatszym ze wszystkich, na które do tej pory zdołali natrafić archeolodzy. Znajduje się on u wejścia do trzech komnat.

Ostatni odcinek tunelu prowadzący do wejścia do komnat (fot. Hector Montaño, INAH)

Trzynastokątny kamień Inków

Oryginalny artykuł: Huancavelica: Hallan piedra con 13 angulos en sitio arqueologico

Na terenie kompleksu archeologicznego Incahuasi w dystrykcie Huaytará, w regionie Huancavelica, odkryto trzynastokątny kamień. Znalezisko to ma szczególne znaczenie, gdyż do tej pory znany był jedynie dwunastokątny kamień, stanowiący część inkaskiego pałacu, którego pozostałości zachowały się w Cusco, przy ulicy Hatun Rumiyoc.

Trzynastokątny kamień odkryty na terenie stanowiska archeologicznego Incahuasi (fot. Difusión)

Poszukiwania tunelu pod Piramidą Kukulkana w Chichén Itzá

Oryginalny artykuł: Tomografia electrica revelara secretos de Piramide de Kukulcan

Uczeni z Instytutu Geofizyki UNAM (Universidad Nacional Autónoma de México) prowadzą ciekawe badania na terenie majańskiego stanowiska archeologicznego Chichén Itzá (stan Jukatan, Meksyk). Jak podaje René Chávez Segura, koordynator projektu, ich celem jest zastosowanie najnowszej technologii, opartej na tomografii trójwymiarowej, która pozwoli ustalić, czy pod słynną Piramidą Kukulkana znajduje się jakiś tunel, zagłębienie lub komnata.

Pramida Kukulkana w Chichén Itzá 

Odkrycie budowli pod Pałacem Gubernatora w Uxmal

Oryginalny artykuł: Descubren en Uxmal una estructura enterrada debajo del Palacio del Gobernador

Przez ostatnie miesiące archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) w Meksyku prowadzili prace restauratorskie na terenie majańskiego miasta Uxmal, leżącego w odległości 78 kilometrów na południowy wschód od Meridy, stolicy stanu Jukatan (Meksyk). Prace skupiły się na budowli znanej jako Pałac Gubernatora i stanowiącej prawdziwą perłę majańskiej architektury.

Pałac Guberantora przed podjęciem prac restauratorskich

Pałac Gubernatora można było podziwiać już od dawna, jednak platforma, na której został wzniesiony, nadal była porośnięta roślinnością. Aby przywrócić całej budowli jej dawny splendor, archeolodzy przystąpili zatem do rekonstrukcji platformy i zupełnie nieoczekiwanie dokonali wyjątkowego odkrycia.

Zrekonstruowana platforma, na której wzniesiono Pałac Gubernatora (fot. unionyucatan)

Badania artefaktów znalezionych w El Parque de las Leyendas (Lima, Peru)

Oryginalny artykuł: Parque de las Leyendas: expertos analizan piezas arqueologicas

Zarząd El Parque de las Leyendas („Parku Legend”) w Limie i Peruwiański Instytut Energii Jądrowej (IPEN) podpisali porozumienie, które pozwoli na zastosowanie najnowszych technologii i metod badawczych do przeanalizowania materiału archeologicznego znalezionego na terenie Parku.

El Parque de las Leyendas (fot. arqueologiadelperu)

Gustavo Murillo, dyrektor El Parque de las Leyendas poinformował, że prace ekspertów, prowadzone w ramach wspólnych projektów, umożliwią nie tylko datowanie, ale również ustalenie składu i określenie stanu zachowania poszczególnych artefaktów, będących pozostałościami kultury Maranga.

 

Figurki zoomorficzne znalezione w El Parque de las Leyendas (fot. Difusión)

Ekwador odzyskuje skradzione prekolumbijskie skarby

Oryginalny artykuł: Ecuador Will Recover 10000 Archeological Treasures. teleSUR 15.10.2014.

W połowie listopada z Włoch do Ekwadoru dotrze 3,858 artefaktów archeologicznych i ponad 1000 kopii: Ekwador czeka na ładunek 4858 przedmiotów wysłanych drogą morską  z Genui, które mają dotrzeć do miasta Guayaquil najpóźniej w połowie listopada. Według ambasadora Ekwadoru we Włoszech Juana Holguín Floresa włoski rząd zwraca Ekwadorowi prekolumbijskie przedmioty odzyskane z nielegalnego handlu dobrami kultury.

Sebastián González, szef Komisji ds. Nielegalnego Handlu Towarami, poinformował, że do grudnia w sumie spodziewa się odzyskać przynajmniej 10 tys. zrabowanych artefaktów. W tym roku Ekwador odzyskał już 500 przedmiotów z Argentyny, w zeszłym roku 3500 przedmiotów z różnych krajów, głównie Chile i USA.

Zdaniem Gonzáleza odzyskanie prehiszpańskich skarbów jest możliwe dzięki polityce prezydenta Rafaela Correa zwalczającej nielegalny handel dziedzictwem narodowym i powołaniu specjalnej komisji, która wyszukuje skradzione przedmioty i zwalcza ten proceder. Celem akcji jest uświadomienie społeczności międzynarodowej, że handel dziedzictwem kulturowym jest nielegalny, ponieważ należy ono do narodu, który je wytworzył.

Artefakt należący do kultury La Tolita odzyskany przez ekwadorski rząd (fot. AFP)

Genetyczna historia pomidora odkryta

Oryginalny artykuł: Researchers uncover tomato's genetic history. Phys.org 14.10.2014.

W ciągu ostatnich dwóch lat genetykom udało się odczytać genom 360 odmian pomidorów. Analizują relacje między nimi Sanwen Huang z Instytutu Warzyw i Kwiatów Chińskiej Akademii Nauk Agrarnych i jego współpracownicy odtworzyli genetyczną historię pomidora. Pomidor został udomowiony w Ameryce Południowej z dzikiej rośliny o owocach wielkości grochu rosnącej w Andach. Pierwsze pomidory były 100 razy mniejsze od odmian współczesnych, a zmiana wielkości owocu objęła dwa etapy: na pierwszym etapie selekcja pod względem wielkości pozwoliła na wyhodowanie pomidorów koktajlowych, na drugim udało się uzyskać pomidory o dużych owocach.

Różne odmiany pomidorów z gospodarstwa rolnego na Hawajach (fot. Scott Bauer, USDA Natural Resources Conservation Service / Wikimedia Commons)

Odkrycia w inkaskim centrum Hatun Xauxa

Oryginalny artykuł: Descubren importantes vestigios incas al sur de Jauja

Na terenie inkaskiego centrum Hatun Xauxa, leżącego na południe od miasta Jauja, w regionie Junin (Peru), specjaliści Ministerstwa Kultury dokonali ważnego odkrycia. Natrafiono bowiem na „studnię płynnych darów ofiarnych”, usytuowaną w najwyższej części platformy zwanej ushnu („święty tron”), gdzie w czasach Inków rozlewano chichę (napój alkoholowy przygotowywany z kukurydzy) oraz inne produkty płynne w ramach odprawianych tam ceremonii. Zlokalizowano także pochówek osoby, która prawdopodobnie została złożona w ofierze w momencie poświęcania tego centrum ceremonialnego. Z kolei przy północnym narożniku ushnu zachowały się mury z pozostałościami czerwonego barwnika, pochodzące z pierwszej fazy konstrukcyjnej budowli.

Pochówek odkryty w Hatun Xauxa (fot. Andina)

Pozostałości portu, z którego wypłynęły karawele Kolumba w 1492 roku

Oryginalny artykuł: Hallan el sitio exacto de donde partio Colon al Nuevo Mundo en 1492

Najnowsze odkrycia dokonane na terenie Palos de la Frontera (Huelva, Hiszpania) pozwoliły określić dokładne miejsce, z którego w 1492 roku karawele Kolumba wypłynęły w stronę Nowego Świata. W 1908 roku, Enrique Martínez Ituño, argentyński konsul w Hiszpanii, po zakończeniu swej pracy w Maladze i osiedleniu się w Palos de la Frontera, wspominał o pozostałościach dawnego portu w tym rejonie. I chociaż już w 1992 roku wiedziano o istnieniu jakichś obiektów portowych, to dopiero teraz, po ponad 20 latach, dzięki pracom wykopaliskowym kierowanym przez archeologa Juana Manuela Campos, krążące niegdyś pogłoski zostały potwierdzone konkretnymi dowodami.

Pozostałości obiektów portowych w Palos de la Frontera (fot. Diario de Huelva)

Park Narodowy Tikal jednym z najwspanialszych na świecie

Oryginalny artykuł: Parque Nacional Tikal - una de las 10 ruinas mas importantes del mundo

Czasopismo Conde Nast zamieściło Park Narodowy Tikal na światowej liście dziesięciu najważniejszych, tysiącletnich ruin. Jak wyjaśnił Gwatemalski Instytut Turystki (Inguat) lista ta obejmuje wybrane miejsca, związane z zaginionymi i starożytnymi kulturami. Znajdują się na niej również Machu Picchu (Peru), Wyspa Wielkanocna (Chile), Petra (Jordania), Termy rzymskie (Anglia) i Xi’an ze słynną Armią terakotową (Chiny).

Panorama Tikal (fot. Ministerio de Cultura y Deportes)

Prekolumbijskie walki bokserskie

W 1933 roku, w pracy T. A. Joyce zostały opisane bardzo ciekawe figurki ceramiczne, znalezione na terenie majańskiego stanowiska archeologicznego Lubaantun w Belize. Przedstawiają one postacie w dziwnych hełmach i początkowo uznano, że są to wizerunki graczy w piłkę. W 1976 roku, Norman Hammond stwierdził jednak, że ich stroje nie są typowe dla graczy. Poza tym wszystko wskazywało na to, że chodziło o osoby, które nie grały w piłkę, lecz walczyły ze sobą.

Figurka z Lubaantun (Belize) (fot. Justin Kerr)

Nowe fotografie jaguarów

Fotogaleria "Jaguary w sztuce Mezoameryki" została powiększona o 20 nowych fotografii. Jest kilka kamiennych rzeźb, paneli i drobniejszych przedmiotów, pochodzących z ziem Majów i Azteków, a także z innych rejonów Mezoameryki.

Urna z wizerunkiem jaguara, pochodząca z Xochicalco
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Rzeźba Majów przedstawiająca jaguara
(wystawa czasowa w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Najstarsze ślady ludzkiego osadnictwa w Kanadzie

Oryginalny artykuł: Earliest sign of human habitation in Canada. Stone Pages 30.09.2014.

U północnego wybrzeża Kolumbii Brytyjskiej naukowcy znaleźli prawdopodobnie najstarsze w Kanadzie ślady ludzkiej działalności. Stanowisko pochodzące sprzed około 14 tys. lat leży obecnie pod kilkuset metrami wody na dnie oceanu koło archipelagu Haida Gwaii (Wysp Królowej Charlotty). Archeolog Quentin Mackie z University of Victoria badający ten rejon od 15 lat uważa, że niegdyś archipelag tworzył jedną dużą wyspę, zamieszkaną przez lud zajmujący się połowem łososia. Poziom morza był wówczas o 100 m niższy od dzisiejszego, a główna wyspa dwukrotnie większa. 

Przy użyciu autonomicznego pojazdu podwodnego badacze przeskanowali 25 km terenu, który niegdyś tworzył koryta rzek. Mackie uważa, że zdjęcia pokazują przynajmniej jeden kamienny jaz wzniesiony ludzką ręką i wykorzystywany do zaganiania ryb. Na zdjęciu widać zarys muru z dużych kamieni ułożonych w poprzek strumienia; taka technika połowów była stosowana przez wiele starożytnych kultur. Na podstawie datowania radiowęglowego innego stanowiska archeologicznego na wyspie wiek tamy ocenia się na 13800 lat.

Kamienno-drewniany jaz sprzed 2500 lat znaleziony przez archeologów na Gwaii Haanas (fot. Parks Canada)

Zdjęcia zostaną teraz przebadane przez geologa, który sprawdzi, czy nie jest to naturalna formacja, a w przyszłym roku zespół wróci na stanowisko, żeby pobrać próbki osadów i poszukać ewentualnych narzędzi kamiennych.

Zdaniem Ernie Gladstone - inspektora nadzoru z Gwaii Haanas - teoria Mackie'ego jest zgodna z ustnymi przekazami rdzennych Amerykanów z tego rejonu.

Mężczyzna z Kennewick był myśliwym i podróżnikiem

Oryginalny artykuł: Kennewick Man looked Polynesian and came from far away. Stone Pages 5.09.2014.

Mężczyzna z Kennewick - zmarły 9 tys. lat temu w dolinie rzeki Columbia - był łowcą fok, który dużo podróżował i cierpiał z powodu grotu wbitego w biodro, pięciu złamanych żeber, które się nie zrosły prawidłowo, dwóch niewielkich urazów czaszki oraz zwyrodnienia barku na skutek częstego rzucania oszczepem. Przybył prawdopodobnie z północno-zachodniego wybrzeża Ameryki Płn. - z Alaski lub Wysp Aleuckich, a być może nawet aż z odległej Azji. Do takich wniosków doszli autorzy książki, która ukaże się na jesieni "Kennewick Man: The Scientific Investigation of an Ancient American Skeleton" (Człowiek z Kennewick: badania starożytnego amerykańskiego szkieletu). Książka przedstawia wyniki pracy kilkudziesięciu osób i opisuje najróżniejsze badania i testy, jakim został poddanych szkielet odkryty w 1996. 

Rekonstrukcja głowy mężczyzny z Kennewick (fot. Smithsonian Institution)

Preinkaska tkanina sprzed 2000 lat

Oryginalny artykuł: Manto preinca de 2000 anos de antiguedad se exhibe desde hoy

W Narodowym Muzeum Archeologii, Antropologii i Historii Peru została wystawiona preinkaska tkanina sprzed dwóch tysięcy lat. Jest jedną z 89 tkanin wywiezionych nielegalnie z Peru w ubiegłym wieku i znajdowała się w Göteborgu w Szwecji. Została odzyskana w czerwcu tego roku.

(Fot. Dante Piaggio Díaz / El Comercio)

(Fot. Dante Piaggio Díaz / El Comercio)

Miasta Majów: Caracol (Belize)

Przez wiele wieków nikt nie przypuszczał, że głęboko w dżungli, w południowo-zachodniej części Belize, ukryte jest ogromne miasto Majów. Nie wiadomo, jak długo jeszcze kryłoby swą tajemnicę, gdyby nie Rosa Mai, która w 1939 roku udała się w owe rejony w poszukiwaniu drewna mahoniowego i cedrowego do wyrobów rękodzielniczych. O odkryciu ruin powiadomiła niezwłocznie władze kraju, które wysłały tam pełnomocnika do spraw archeologii, A. Hamiltona Andersona i to on nadał miastu nazwę Caracol. Dopiero kilkanaście lat później rozpoczęto wstępne badania. W latach 1950-53 dotarli do Caracol uczeni z Uniwersytetu w Pensylwanii, a w 1954 – z Uniwersytetu Harvarda. W latach 1985 - 2005 regularnymi pracami wykopaliskowymi kierowali Arlen i Diane Chase z Uniwersytetu na Florydzie. Jednocześnie, od 2001 do 2004 roku prowadzony był belizyjski projekt rozwoju turystyki, koordynowany przez archeologa Jaime Awe. Tak późne rozpoczęcie badań wiązało się głównie z kłopotami z dotarciem do Caracol, do którego wiedzie dość długa, choć piękna droga, gdzie można podziwiać malownicze wodospady Río on Pools i grotę Río Frío Cave.

Río on Pools

Río Frío Cave

Kiedy podjęto badania archeologiczne, okazało się, że Caracol było jednym z największych majańskich miast i w okresie swego rozkwitu liczyło ponad 100 tysięcy mieszkańców. Chociaż w okresie klasycznym miasto nazywało się Uxwitza’, to jego władcy zazwyczaj używali tytułu  K’uhul K’antumaak („boska osoba z K’antu”).

Blok glificzny z tytułem K'uhul K'antumaak

Niewiele wiadomo o początkach Caracol. Grupy ludności osiedliły się na tych terenach już w latach 600-300 p.n.e. Pierwszym udokumentowanym historycznie władcą Caracol i być może założycielem dynastii w I połowie IV w. n.e. był Te’ K’ab’ Chahk. Z nieco późniejszego okresu, gdyż z 400 r. n.e. pochodzi Stela 20, która choć zachowana we fragmencie, przedstawia postać jednego z wczesnych władców miasta.

Stela 20 z 400 r. n.e. przedstawia wizerunek jednego z pierwszych władców Caracol