Nad jeziorem Titicaca powstanie podwodne muzeum

Oryginalny artykuł: El asombroso tesoro del Titicaca que sera parte de un gran museo submarino en Bolivia

W ostatnich latach, dzięki informacjom uzyskanym od ludności zamieszkującej okolice jeziora Titicaca w Boliwii, belgijski archeolog Christophe Delaere z Université Libre de Bruxelles natrafił w wodach jeziora na 24 miejsca z pozostałościami z czasów prekolumbijskich. Obecnie na brzegu jeziora, w miejscowości Santiago de Ojjelaya planuje się zbudowanie muzeum poświęconego nie tylko zatopionym budowlom, ale i tym położonym wokół Titicaca. Projekt, szacowany na około 10 milionów dolarów, jest finansowany przez rząd Boliwii przy wsparciu ONZ i agencji belgijskich. Otwarcie muzeum jest przewidziane na 2020 r.

Jedno z naczyń ceramicznych znalezionych w wodach jeziora Titicaca
(fot. Ministerstwo Kultury w Boliwii)

Rezultaty nowych badań ceramiki kultury Paracas

Oryginalny artykuł: Ancient Paracas pots reveal reptile pee pigments and cultural connections

Konserwatorka zabytków Dawn Kriss z Brooklyn Museum, we współpracy z innymi ekspertami przeprowadziła nowe badania barwnej ceramiki kultury Paracas (900-100 p.n.e.), charakteryzującej się różnorodnością motywów abstrakcyjnych, antropomorficznych i zoomorficznych. Okazało się, że naczynia dostarczają ważnych i zaskakujących informacji na temat stosowanych pigmentów, a przede wszystkim związków utrzymywanych z innymi kulturami.

Naczynie ceramiczne kultury Paracas (źródło fot. Kriss et al., Antiquity)

Przeanalizowano czternaście naczyń ceramicznych kultury Paracas, znajdujących się w kolekcjach American Museum of Natural History i Metropolitan Museum of Art. O ile czas i miejsce wykonania naczyń, a nawet kolory różniły się od siebie, o tyle badaczy zaintrygował skład substancji wiążącej pochodzenia roślinnego wykorzystywanej niemal we wszystkich przypadkach, choć nie udało się jeszcze jej zidentyfikować.

Naczynie ceramiczne kultury Paracas (źródło fot. Kriss et al., Antiquity)

Wirtualna rekonstrukcja świątyni Pumapunku

Oryginalny artykuł: Scientists Virtually Reconstruct Magnificent Pre-Incan Temple

Świątynia Pumapunku („Brama Pumy”) została wzniesiona z wielkich bloków kamiennych około 1500 lat temu przez przedstawicieli kultury Tiwanaku, którzy zamieszkiwali ziemie dzisiejszej zachodniej Boliwii. Budowla ta uważana jest za szczytowe osiągnięcie prekolumbijskiej architektury andyjskiej. Zachwycali się nią już Inkowie, uważając za wyjątkowe miejsce, a konstrukcje w Tiwanaku stały się dla nich inspiracją do stworzenia własnego stylu architektonicznego. Pod wielkim wrażeniem świątyni Pumapunku pozostawali także hiszpańscy konkwistadorzy oraz inne osoby, które widziały ją w XVI i XVII w.

Pozostałości kompleksu świątynnego Pumapunku. Fotografię wykonał Max Uhle w 1893 roku

W El Chorro (Peru) odkryto miejsce poświęcone pamięci zmarłych

Oryginalny artykuł: Descubren area de festines en honor a los muertos en complejo arqueologico El Chorro

Pod koniec września badacze z Muzeum Tumbas Reales de Sipán rozpoczęli wykopaliska na terenie kompleksu archeologicznego El Chorro, położonego w Pomalca (region Lambayeque, Peru). Podczas prac, którymi kieruje Edgar Bracamonte odkryto szczególne miejsce, które służyło uroczystościom poświęconym pamięci osób zmarłych w końcowej fazie kultury Moche.

Prace archeologiczne w El Chorro (fot. Museo Tumbas Reales de Sipán)

Nowe odkrycia w Joya de Ceren (Salwador)

Oryginalny artykuł: Hallazgo de osamenta en Joya de Ceren sugiere un patron de enterramiento

Po dwóch miesiącach od rozpoczęcia na terenie parku archeologicznego Joya de Ceren (Salwador) projektu, którego celem jest przygotowanie nowego zadaszenia mającego chronić dawne budowle, dokonano kilku ciekawych odkryć. Jak podaje kierująca pracami Michelle Toledo, natrafiono, między innymi, na ślady ludzkich stóp, które pozostawiły po sobie prawdopodobnie osoby uciekające z wioski podczas wybuchu wulkanu Loma Caldera w 650 roku.

Michelle Toledo pokazuje miejsce z zachowanymi śladami ludzkich stóp (fot. EDH/Menly Cortez)

Jak Inkowie chronili swe budowle przed skutkami trzęsień ziemi

Oryginalny artykuł: Machu Picchu, supremacia inca

Obserwując imponujące budowle w Machu Picchu można zauważyć szczeliny pomiędzy kamiennymi blokami tworzącymi mury bądź połamane krawędzie, co nie wydaje się typowe dla Inków, gdyż ich konstrukcje wyróżniały się perfekcją w dopasowywaniu do siebie poszczególnych, odpowiednio obrobionych kamieni. Peruwiańscy uczeni z Instytutu Geologii, Górnictwa i Metalurgii (Ingemmet) wykazali, że około 1450 roku trzęsienie ziemi o sile co najmniej 6,5 stopni w skali Richtera doprowadziło do zniekształceń konstrukcji w Machu Picchu, co zmotywowało Inków do wprowadzenia zmian i wznoszenia budowli odpornych na wstrząsy. Jest to jeden z pierwszych rezultatów prac prowadzonych w ramach Projektu Cusco-Pata, którym kieruje Carlos Benavente Escobar. Celem badań jest poznanie ruchów ziemi, które miały miejsce w przeszłości i ich wpływu na dawne kultury Inków i Wari. Dzięki temu będzie można również ustalić okresowość wstrząsów sejsmicznych dla regionu Cusco i określić najbardziej zagrożone strefy.

Szczeliny pomiędzy blokami kamiennymi, widoczne na budowlach w Machu Picchu
(fot. Projekt Cusco-Pata)

Dzięki informacjom historycznym wiadomo, że w Cusco wstrząsy o dużej sile były odczuwalne również w 1650 roku i w 1950 roku, ale nie zdołano do tej pory stwierdzić, który z uskoków wywołał ruchy ziemi. Badacze z Ingemmet skupili się na dwóch aktywnych uskokach, znajdujących się w pobliżu Cusco: Tambomachay i Pachatusan, które są w stanie wywołać duże wstrząsy. Benavente Escobar przekazał, że po raz pierwszy połączono badania z dziedziny paleosejsmologii, archeosejsmologii i geotektoniki.

Prace prowadzone na terenie Choquepuquio (fot. Projekt Cusco-Pata)

W Chichen Itza zakończono prace w ramach Projektu GAM

Oryginalny artykuł: Investigadores del GAM concluyen el Proyecto Chichen Itza Subterraneo

Badacze z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), National Geographic Society i California State University w Los Angeles zakończyli drugi etap prac poświęconych podziemnym tunelom na terenie majańskiego ośrodka Chichén Itzá i prowadzonym w ramach Projektu GAM (Gran Acuífero Maya), którym kieruje archeolog podwodny Guillermo de Anda. Celem projektu było poszukiwanie w Chichén Itzá i jego okolicach źródeł wody, które mogły zadecydować o założeniu miasta w tym miejscu.

Ekipa Projektu GAM podczas prac w Chichén Itzá (fot. Karla Ortega, Projekt GAM)

Turkus i jadeit - kamienie ognia i wody

Oryginalny artykuł: Museo del Templo Mayor presenta "Piedras de fuego y agua. Turquesas y jades entre los nahuas"

W Muzeum Templo Mayor w Mieście Meksyk zorganizowano wystawę poświęconą turkusowi i jadeitowi, które były uważane przez ludność Nahua z Centralnego Meksyku za kamienie ognia i wody. Na wystawie zaprezentowano 137 artefaktów (m.in. paciorki, ozdoby uszu i nosa, mozaiki, pektorały, noże i sceptry), z których niemal 100 pochodzi z depozytów ofiarnych w ceremonialnym centrum dawnego Tenochtitlan, a pozostałe – z ośrodków Huasteków, Misteków, Tarasków i kultury Chalchihuites. Jak podkreśla kurator wystawy, dr Emiliano Melgar Tisoc, chociaż do tej pory uważano, że ludy Nahua określały słowem chalchihuitl wszystkie kamienie o niebieskim i zielonym kolorze, to jednak nowe interpretacje dowodzą, że społeczności Mezoameryki wyraźnie je odróżniały. O ile turkus był związany z bóstwami ognia, o tyle jadeit – z bóstwami deszczu i żyzności.

Sceptr Xiuhcoatl, wykonany z krzemienia, pirytu i mozaiki turkusowej (fot. Héctor Montaño, INAH)

Zgodnie z kosmowizją ludów Nahua, turkus i jadeit wzajemnie się uzupełniają, symbolizują przeciwstawne bieguny i oba wykorzystywano do wyrobu ozdób i różnych artefaktów o przeznaczeniu religijnym i ceremonialnym. Te cenne kamienie docierały na drodze wymiany towarowej, w formie danin lub jako zdobycze wojenne. Złoża turkusów znajdują się w północno-zachodniej części Meksyku i w południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych, a złoża jadeitu – w rejonie rzeki Motagua w Gwatemali. W przypadku wielu kontekstów archeologicznych prawdziwy turkus i prawdziwy jadeit bywają jednak często wymieszane z innymi kamieniami w kolorach niebieskim i zielonym.

Wykonany z jadeitu wizerunek boga deszczu Tlaloka (fot. Héctor Montaño, INAH)

Kakao było znane w Ekwadorze już 5000 lat temu

Oryginalny artykuł: Origin of chocolate shifts 1400 miles and 1500 years

Kakao (Theobroma cacao), a szczególnie sporządzone z jego ziaren napoje od dawna wiązano z dawnymi cywilizacjami Mezoameryki, którą uważano za miejsce udomowienia tej rośliny. Najnowsze badania wykazały jednak, że kakao znane było na ziemiach dzisiejszego Ekwadoru około 1500 lat wcześniej, czyli ponad 5000 lat temu. Oznacza to, że już wówczas zostało udomowione na obszarze Amazonii. Profesor Michael Blake z University of British Columbia w Kanadzie, jeden z autorów publikacji, która ukazała się w czasopiśmie Nature Ecology & Evolution podaje, że odkrycia dokonano w południowo-wschodnim Ekwadorze, na terenie stanowiska archeologicznego Santa Ana-La Florida, które było zamieszkiwane 5500-3300 lat temu przez prekolumbijską społeczność, nazywaną obecnie kulturą Mayo-Chinchipe.

Kakaowiec Theobroma cacao (źródło fot.: The Guardian)

W Boliwii odkryto podziemną nekropolię

Oryginalny artykuł: Descubren en Bolivia tumbas colectivas de mas de 500 anos

Na terenie gminy Viacha, leżącej w odległości około 30 km na południowy zachód od La Paz, boliwijscy archeolodzy przypadkowo dokonali wyjątkowego odkrycia podziemnej nekropolii Pacajes, znanych jako „Ludzie Orły” – Paka Jakis, jednej ze wspólnot Indian Aymara, zamieszkujących ten region. Natrafiono na pochodzące sprzed ponad 500 lat cztery zbiorowe groby, chociaż dwa z nich zostały już wcześniej wyrabowane.

Zawiniątka grobowe odkryte na terenie gminy Viacha (fot. Ministerio de Cultura de Bolivia)

Kompleksy ceremonialne na pustyni Atakama

Oryginalny artykuł: Ancient Ceremonial Complexes Revealed in World's Driest Desert

Archeolodzy Catherine Perlés z Université Paris Nanterre i Lautario Nuñez z Universidad Católica del Norte w Chile sugerują, że dawne stanowiska na pustyni Atakama, kwitnące tysiące lat temu służyły celom ceremonialnym. Jak podają badacze, aby przetrwać w trudnych warunkach na wyjątkowo suchej pustyni, tamtejsza ludność wykorzystywała tak zwane eko-schronienia, czyli miejsca zapewniające wystarczającą ilość wody, roślin i zwierzyny. Po dotarciu na takie tereny, przybysze postanowili wznieść owe centra, których budowę przypuszczalnie nadzorowali przywódcy religijni. Szczególne wrażenie wywołuje stanowisko pochodzące z lat 1200-500 p.n.e. Wykopaliska prowadzono tam w 2015 roku i natrafiono na zabytki kamienne oraz szczątki 28 dzieci, które pochowano z bogatymi darami ze złota i różnych materiałów pochodzących z rejonu Amazonii i znad wybrzeża Oceanu Spokojnego.

Miejsca pochówków dzieci, którym złożono bogate dary (źródło fot. Antiquity)

Stanowisko archeologiczne Cerro del Teul otwarte dla zwiedzających

Oryginalny artykuł: Abre al publico Cerro del Teul, sitio arqueologico con 16 siglos de ocupacion prehispanica al sur de Zacatecas

Cerro del Teul, po La Quemada i Alta Vista Chalchihuites jest trzecim stanowiskiem archeologicznym na terenie meksykańskiego stanu Zacatecas, które zostało otwarte dla zwiedzających. Prowadzone w ostatnich latach wykopaliska wykazały, że Cerro del Teul było zamieszkiwane przez około 1600 lat, a pierwsze ślady osadnictwa sięgają kilku wieków przed naszą erą.

Główny Plac w Cerro del Teul (fot. Héctor Montaño, INAH)

W Marcavalle odkryto pochówki sprzed 3000 lat

Oryginalny artykuł: Descubren entierros humanos de hace 3000 anos en Cusco

Na terenie stanowiska archeologicznego Marcavalle w rejonie Cusco odkryto dwa pochówki ze szczątkami ludzkimi sprzed około 3000 lat. Kierująca projektem badawczym Luz Marina Monrroy Quiñones przekazała, że w jednym z nich ciało osoby zmarłej w wieku poniżej 20 lat złożono w formie zgiętej i otoczono kamienną konstrukcją. W pobliżu czaszki z wyraźną deformacją znajdowała się okrągła płytka ze złota, stanowiąca przypuszczalnie ozdobę.

Pierwszy pochówek w Marcavalle (fot. Andina/Difusion)

INAH potwierdza istnienie podziemnej komnaty pod Piramidą Księżyca

Oryginalny artykuł: Expertos del INAH confirman la existencia de una camara y un tunel bajo la Piramide de la Luna

Podczas prospekcji przeprowadzonej ostatnio przez ekipę badaczy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) i z Instytutu Geofizyki UNAM potwierdzono, że pod Piramidą Księżyca w Teotihuacan znajduje się komnata o średnicy 15 metrów oraz tunel, który dochodzi od południowej strony Placu Księżyca. Jak przekazała kierująca projektem dr Verónica Ortega, zagłębienie zlokalizowane na głębokości 8 metrów mogło mieć przeznaczenie rytualne. Znalezienie komnaty i tunelu jest rezultatem prac prowadzonych w czerwcu 2017 r. (post: " Zlokalizowano tunel pod Piramidą Księżyca"), ale dopiero teraz przedstawiono wyniki badań.

Piramida Księżyca w Teotihuacan (fot. Mauricio Marat, INAH)

W Utzh An (na terenie Chan Chan) odkryto 20 drewnianych rzeźb

Oryginalny artykuł: Chan Chan: hallan 20 idolos de madera

W lipcu dowiedzieliśmy się, że na terenie Kompleksu Archeologicznego Chan Chan (region La Libertad, Peru), w leżącej w północnej części i otoczonej murem grupie budowli zwanej Utzh An natrafiono na wspaniałe reliefy (post: "Na terenie Chan Chan odkryto kolejne reliefy"). Okazało się, że w tym samym miejscu odkryto również dwadzieścia drewnianych rzeźb, choć dopiero teraz oficjalnie powiadomiło o tym Ministerstwo Kultury.

Drewniane rzeźby w Utzh An (fot. Johnny Aurazo)

Pozostałości wioski założonej przez osoby pochodzące z Teotihuacan

Oryginalny artykuł: Arqueologos del INAH exploran los restos de una aldea teotihuacana de mil 700 anos en Coyoacan

Chociaż Teotihuacan zajmowało obszar o powierzchni ponad 22 kilometrów kwadratowych, to w rzeczywistości metropolia rozciągała się aż na Dolinę Meksyku, gdzie powstało około dziesięciu ośrodków prowincjonalnych, setka mniejszych i większych wiosek, około 150 niewielkich osad i dziewięć miejsc o przeznaczeniu ceremonialnym. W południowej części dzisiejszego Miasta Meksyk, na terenie Coyoacán istniała niegdyś jedna z 77 małych wiosek założonych przez ludność pochodzącą z Teotihuacan, o których wspominali William T. Sanders i jego współpracownicy, badający wzorce osadnictwa w tym regionie.

  

Teren prac wykopaliskowych w Coyoacán (fot. Mauricio Marat, INAH)

O wyprawie Anglików do Nowego Świata

Oryginalny artykuł: New evidence discovered regarding first English voyage to America

Evan Jones i Margaret Condon, historycy z University of Bristol odkryli nowe świadectwa dotyczące pierwszej angielskiej ekspedycji do Ameryki Północnej w 1499 roku. Już dziewięć lat temu, dr Evan Jones opublikował zagubiony wcześniej list króla Henryka VII, który ujawniał, że William Weston, kupiec z Bristolu, przygotowywał - przy wsparciu monarchy - wyprawę do „nowo odkrytej ziemi”. Miało to miejsce rok po tym, jak Krzysztof Kolumb dotarł do Ameryki Południowej i dwa lata po ekspedycji weneckiego podróżnika Johna Cabota, który wypłynął z portu w Bristolu i dotarł do Ameryki Północnej. Dzięki starannej, niemal detektywistycznej pracy, Margaret Condon prześledziła zapiski z wydatków, zachowane w wielkich zwojach pergaminu z owczej skóry. Sam tekst był już tak wyblakły i niewyraźny, że można było odczytać go jedynie w świetle ultrafioletowym.

Zwój pergaminu zawierający informacje o wyprawie Westona w 1499 roku
(fot. The National Archives, UK)

Zakończenie prac w Piramidzie Pięciu Pięter w Edzna

Oryginalny artykuł: Culmina liberacion del Edificio de los Cinco Pisos en la zona arqueologica de Edzna

Na terenie majańskiego stanowiska archeologicznego Edzna (stan Campeche, Meksyk), specjaliści  z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) zakończyli oczyszczanie i odnawianie najsłynniejszej z tamtejszych budowli, znanej jako Piramida Pięciu Pięter, o podstawie 60 na 60 m i wysokości 31,5 m. Kierujący pracami archeolog Antonio Benavides Castillo, dyrektor Centrum INAH-Campeche, podkreśla, że w ten sposób dobiegło końca zadanie podjęte po raz pierwszy w 1959 roku, kiedy to ekipa, na której czele stali Alberto Ruz Lhuillier i Raúl Pavón Abreu zaczęła oczyszczanie zachodniej strony budowli. W późniejszych latach Antonio Benavides Castillo skupił się na północnej i wschodniej stronie budowli, a obecnie na stronie południowej.

Piramida Pięciu Pięter w Edzna (fot. Gibran Huerta, INAH)

Kodeks Drezdeński na stronie INAH

Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH), na swej stronie internetowej udostępnił słynny Kodeks Drezdeński, jeden z czterech zachowanych manuskryptów Majów. Zamieszczono dwie reprodukcje. Jedna przedstawia wygląd Kodeksu Drezdeńskiego w 1892 roku, przygotowany w oparciu o wydanie Ernsta Förstemanna, zanim podczas II wojny światowej rękopis został częściowo zniszczony przez wodę, którą gaszono spowodowany bombardowaniem pożar w Królewskiej Bibliotece w Dreźnie. Druga reprodukcja ukazuje obecny wygląd Kodeksu Drezdeńskiego. Dzięki nawigacji na stronie internetowej można porównać ze sobą kolejne strony obu reprodukcji.

Kodeks Drezdeński (fot. Mauricio Marat, INAH)

Światowa kariera prekolumbijskiego barwnika

W 80. wydaniu specjalnym czasopisma Arqueología Mexicana przedstawiono dzieje koszenili, czerwonego barwnika uzyskiwanego z insektów zwanych czerwcami kaktusowymi (Dactylopius coccus), pasożytujących na mięsistych liściach opuncji. Insekty zbierano, suszono i ścierano na proszek, a uzyskany w ten sposób barwnik miał ogromne znaczenie dla kultur prekolumbijskich i znany był w Mezoameryce już w okresie preklasycznym. Wykorzystywano go do malowania twarzy i ciała, dekorowania naczyń z tykwy oraz farbowania tkanin, ptasich piór i sierści królika. Najstarszy zachowany kawałek takiej tkaniny pochodzi z lat 600-500 p.n.e. i został znaleziony w jaskini Cueva del Gallo, w meksykańskim stanie Morelos.

José Antonio de Alzate y Ramírez, rycina przedstawiająca czerwce kaktusowe

Sekrety dawno zapomnianych mumii

Oryginalny artykuł: Secrets of long-lost mummies unwrapped

W 2004 roku, podczas prac renowacyjnych w Muzeum Reiss Engelhorn w Mannheim (Niemcy), natrafiono na dziewiętnaście prekolumbijskich mumii z Ameryki Południowej, które znajdowały się w nie oznakowanych skrzyniach w podziemiach muzeum. Zostały one pośpiesznie spakowane i przeniesione dla bezpieczeństwa podczas bombardowania w czasach II wojny światowej, a w powojennym chaosie po prostu o nich zapomniano. Od momentu ich ponownego odkrycia, w ramach Projektu German Mummy, uczeni z kilku państw europejskich prowadzą szczegółowe badania zarówno tych odnalezionych ponownie mumii, jak i ponad stu innych, pochodzących z różnych kolekcji muzealnych. Wykorzystują w tym celu nie tylko datowanie radiowęglowe, ale i analizy materiału genetycznego oraz najnowsze technologie radiologiczne, co pozwala uzyskać nowe informacje na temat osób, które żyły setki, a nawet tysiące lat temu. Badaniom poddano, między innymi, pochodzącą sprzed 600 laty peruwiańską mumię znaną jako „Kobieta ze skrzyżowanymi nogami” i zdołano ustalić, że w trzymanym przez nią zawiniątku znajdują się mleczne zęby dziecka.

Peruwiańska mumia znana jako “Kobieta ze skrzyżowanymi nogami” (fot. Jean Christen/REM)

W Teotihuacan rezydowali przedstawiciele majańskiej elity

Oryginalny artykuł: Elite maya residio en Teotihuacan, revelan hallazgos en la Plaza de las Columnas

Inskrypcje Majów zachowane na zabytkach z Tikal i innych ośrodków leżących w Peten (Gwatemala) wspominają o wydarzeniach z 378 r. n.e., kiedy to osoby z Teotihuacan pojawiły się na Nizinach Majów, co dowodziło kontaktów utrzymywanych pomiędzy tymi kulturami. Jednak do tej pory na terenie Teotihuacan nie znaleziono zbyt wielu dowodów wzajemnych relacji. Obecnie, dzięki nowym odkryciom okazało się, że przedstawiciele majańskiej elity rezydowali w Teotihuacan, czego świadectwa zachowały się na Placu Kolumn, położonym pomiędzy Piramidą Słońca i Piramidą Księżyca, po zachodniej stronie Alei Zmarłych. Projekt archeologiczny „Plaza de las Columnas”, w którym uczestniczą badacze z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH, Meksyk), George Mason University (Virginia, USA), Harvard University (Cambridge, USA), University of Arizona (Tucson, USA) i Aichi Prefectual University (Japonia) rozpoczął się przed czterema laty. Podczas prac skupiono się na Placu Kolumn, który po Piramidzie Słońca, Piramidzie Księżyca i Cytadeli jest czwartym z największych kompleksów architektonicznych w Teotihuacan.

Plan Teotihuacan z zaznaczonym Placem Kolumn
(Projekt Archeologiczny "Plaza de las Columnas")
z dodanymi przez mnie objaśniemiami w j. polskim

Majowie również przetrzymywali dzikie koty w niewoli

Oryginalny artykuł: Cross-Legged Woman's Tomb Reveals Ancient Maya Kept Jaguars in Cages

Do tej pory było wiadomo, że w niektórych ośrodkach na terenie Mezoameryki wiele zwierząt, w tym również drapieżnych, przetrzymywano w niewoli, o czym świadczą przykłady Teotihuacan (post: "Mieszkańcy Teotihuacan przetrzymywali zwierzęta drapieżne w niewoli") i Tenochtitlan (post: "Wiwarium Moctezumy"). Obecnie uczeni: Nawa Sugiyama (George Mason University, Virginia, USA), William L. Fash (Harvard University, Cambridge, USA) i Christine A. M. France (Smithsonian Institution, Maryland, USA) zwrócili uwagę na szczątki zwierząt w majańskim mieście Copan (Honduras). Skupiono się przede wszystkim na dzikich kotach, których szkielety znaleziono w grobowcu w budowli Motmot i w depozycie ofiarnym pod Ołtarzem Q.

Czaszka pumy złożonej w grobowcu w budowli Motmot (fot. Nawa Sugiyama)

Nowa inskrypcja z La Corona odsłania intrygi polityczne królestwa Kaanul

Oryginalny artykuł: Altar descubierto en La Corona revela nuevo gobernante y sus vinculos politicos

13 czerwca 2017 roku, podczas prac wykopaliskowych prowadzonych w małej świątyni w grupie La Coronitas, na terenie majańskiego ośrodka La Corona (Peten, Gwatemala) odkryto ołtarz wyrzeźbiony około 1500 lat temu, będący najstarszym zabytkiem znalezionym do tej pory w tym mieście. Jednak dopiero teraz, kiedy ołtarz został oficjalnie wystawiony w Narodowym Muzeum Archeologii i Etnologii w Mieście Gwatemala, Marcello A. Canuto (z University of Tulane, USA) i Tomás Barrientos Q (z Universidad del Valle, Gwatemala), kierujący projektem archeologicznym w La Corona, opowiedzieli o zachowanej inskrypcji, która dostarcza nowych informacji na temat ekspansji Kaanul, znanego też jako „Królestwo Węża”.

Odkrycie ołtarza w La Corona (fot. Proyecto Regional Arqueologico La Corona)

Wykopaliska na terenie La Ferreria (stan Durango, Meksyk)

Oryginalny artykuł: INAH prepara excavaciones en la zona arqueologica La Ferreria, la mas importante de Durango

La Ferrería, położona w Dolinie Guadiana, jest najważniejszym stanowiskiem archeologicznym na terenie meksykańskiego stanu Durango. Zajmuje obszar 52 hektarów i była niegdyś centrum ceremonialnym przedstawicieli kultury Chalchihuites. Pierwsze prace wykopaliskowe w tym regionie podjęli w latach 30. XX wieku Alden Mason, Charles Kelley i Arturo Guevara, a od 2013 roku Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) prowadzi nowy projekt, którym kierował José Luis Punzo, a obecnie Cindy Sandoval Mora. Znaleziska dowodzą, że La Ferrería była stale zamieszkiwania przez długi czas, począwszy od około 550 roku i to nie tylko do momentu przybycia Hiszpanów, ale również w późniejszych latach, na co wskazują pozostałości emaliowanej ceramiki z okresu kolonialnego.

Fajka znaleziona na terenie La Ferreria (fot. Centrum INAH Durango)

W brazylijskiej Amazonii odkryto urny grobowe sprzed 500 lat

Oryginalny artykuł: 500-Year-Old Indigenous Cemetery Found in Amazon

W rejonie gminy Tauary, w brazylijskiej Amazonii, grupa archeologów, którą kieruje Eduardo Kazuo Tamanaha z Instytutu Mamiraua odkryła dziewięć urn grobowych, zakopanych razem na głębokości 40 cm i pochodzących sprzed około 500 lat. Zostały one ozdobione wizerunkami zwierząt i ludzkich twarzy, namalowanych w odcieniach czerni i czerwieni. Urny ułożono w szczególny sposób, a mianowicie tak, aby żadna z namalowanych twarzy nie była skierowana ku innej.

Nowo odkryte urny grobowe (fot. Laboratorium Archeologiczne Instytutu Mamiraua)

Rzeźby w stylu olmeckim z Tak'alik Ab'aj

Oryginalny artykuł: Descubren monumentos olmecas de 2500 anos de antiguedad en Guatemala

W lipcu bieżącego roku, na terenie Parku Archeologicznego Tak’alik Ab’aj (gmina El Asintal, departament Retalhuleu) w południowo-zachodniej Gwatemali odkryto rzeźby w stylu olmeckim, pochodzące sprzed 2500 lat. Jak przekazał minister kultury José Luis Chea, stanowiły one części innego zabytku, który został celowo uszkodzony podczas rytuału odprawionego przypuszczalnie w celu podkreślenia zmian zachodzących w tym okresie i związanych z przejściem od stylu olmeckiego do majańskiego.

Nowo odkryte rzeźby w Tak'alik Ab'aj (fot. Johan Ordonez, AFP)

Nowa nazwa majańskiego Kodeksu Grolier

Podczas specjalnego sympozjum, które odbyło się w dniach 30-31 sierpnia w Narodowym Muzeum Antropologii w Mieści Meksyk, Diego Prieto Hernández, dyrektor Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) przekazał, że Kodeks Grolier został ostatecznie uznany za autentyczny, powstał w latach 1021-1154 i od tej chwili będzie znany jako Códice Maya de México (Kodeks Majański z Meksyku). 

Códice Maya de México (dawniej znany jako Códice Grolier) (fot. INAH)

Inne spojrzenie na głowy-trofea w prekolumbijskim Peru

Oryginalny artykuł: Trophy Heads and Mummies Discovered in Ancient Peruvian Pits

W Dolinie Vitor, w południowym Peru, archeolodzy odkryli 27 głębokich dołów, w których około 1500 lat temu złożono szczątki co najmniej 60 osób. Dzięki suchemu klimatowi część z nich uległa naturalnej mumifikacji. Jak podaje kierująca wykopaliskami María Cecilia Lozado, badaczka i wykładowca z University of Chicago, każdy z dołów ma głębokość 3-4 metrów i zawiera kilka ciał. Ponieważ szczątki dzieci znajdowały się przy ciałach dorosłych kobiet, a zatem archeolodzy sądzą, że dzieci grzebano razem z matkami.

Jeden z 27 dołów o przeznaczeniu grzebalnym (fot. María Cecilia Lozado)

Nowe odkrycia na terenie Pałacu w Palenque

Oryginalny artykuł: Labores de conservacion develan una cabeza modelada en estuco, una subestructura y una ofrenda maya en el Palacio de Palenque

W maju rozpoczęły się na terenie Palenque pierwsze prace w ramach kilkuletniego projektu, prowadzonego przez Ministerstwo Kultury, za pośrednictwem Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), przy wsparciu finansowym Ambasady Stanów Zjednoczonych. Jak poinformował dyrektor INAH, Diego Prieto Hernández, podczas obecnego sezonu skupiono się na dwóch budowlach, znanych jako Dom C i Dom E, stanowiących część Pałacu. W trakcie prac, którymi kierują archeolog Arnoldo González Cruz i restauratorka Haydeé Orea Magaña, dokonano kilku ciekawych odkryć.

Prace na terenie Pałacu w Palenque (fot. Héctor Montaño, INAH)

Jak podaje Arnoldo González Cruz, archeolodzy zamierzali sprawdzić przyczyny gromadzenia się wody deszczowej na dziedzińcu Domu E, gdyż panująca tam wilgoć miała szkodliwy wpływ na zachowane dekoracje i malowidła ścienne. Poszukiwano zatem jakichś nieprawidłowości w konstrukcji kanałów zbudowanych przez Majów w celu odprowadzania wody z budowli. Okazało się jednak, że oryginalne kanały pełniły inną funkcję, a mianowicie specjalnie kierowały wodę na dziedziniec. W północnej części dziedzińca Domu E odkryto wyjątkowy depozyt ofiarny z dużą ilością najróżniejszych przedmiotów ułożonych warstwami. Pierwsza z nich obejmowała kawałki alabastru (którego do tej pory nie znajdowano w depozytach w Palenque) i wymodelowaną w stiuku głowę naturalnych rozmiarów, stanowiącą niegdyś element dekoracyjny jednej z budowli. Ponieważ głowa przedstawia starego mężczyznę, a zatem prawdopodobnie jest wizerunkiem króla K’inich Janahb Pakal, który zmarł w wieku 80 lat. Należy podkreślić, że w odróżnieniu od innych miast Majów, w Palenque starano się wyjątkowo wiernie ukazywać poszczególne osoby.

Modelowana w stiuku głowa, znaleziona w depozycie ofiarnym (fot. Héctor Montaño, INAH)

W Chavín de Huántar odkryto kolejne galerie podziemne

Oryginalny artykuł: Nuevo hallazgo en Chavin: descubren tres galerias, ceramios y entierros humanos

Na terenie kompleksu archeologicznego Chavín de Huántar, w prowincji Huari (region Áncash, Peru), podczas prowadzonych od czerwca prac odkryto trzy kolejne galerie podziemne. Jak podaje kierujący projektem amerykański archeolog John W. Rick (University of Stanford), galerie te pochodzą z późnego okresu cywilizacji Chavín, która rozwijała się w latach 1300-550 p.n.e.

Podziemne galerie w Chavín de Huántar (fot. Juan Ponce, El Comercio)

Jeden z podziemnych korytarzy w Chavín de Huántar (fot. Juan Ponce, El Comercio)

W Vichama odkryto relief sprzed 3800 lat

Oryginalny artykuł: Vichama: el muro de la fertilidad

Na terenie stanowiska Vichama, w prowincji Huaura, 110 kilometrów na północ od Limy, archeolodzy odkryli relief, który przypuszczalnie nawiązuje swą symboliką do żyzności ziemi po okresie suszy i klęski głodowej, spowodowanych zmianami klimatycznymi. Relief przedstawia umieszczone w jednej linii cztery ludzkie twarze z zamkniętymi oczyma i wijące się pomiędzy nimi dwa węże. Głowy węży skierowane są ku dziwnej postaci, która - zdaniem badaczy - może być uosobieniem kiełkującego ziarna.

Relief odkryty w Vichama (fot. Alessandro Currarino, El Comercio)

Puyil - jaskinia przodków

Oryginalny artykuł: Estudios geneticos y arqueologicos revelan el pasado prehistorico y maya de la cueva de Puyil en Tabasco

W Narodowym Muzeum Antropologii w Mieście Meksyk została otwarta wystawa czasowa, poświęcona jaskini Puyil, która znajduje się w odległości 3,5 km na południowy zachód od miejscowości Puxcatán w gminie Tacotalpa, w meksykańskim stanie Tabasco. Aby dostać się do groty należy wspiąć się na wysokość 100 m na wzgórze San Felipe, po czym zejść na głębokość 120 metrów i przejść zawiłymi korytarzami. We wnętrzu groty zachowały się nie tylko bogate pochówki Majów z późnego okresu klasycznego (650-900 n.e.), ale również szczątki trzech osób z bardziej odległych czasów.

Jeden ze szkieletów znalezionych w głębi jaskini Puyil (fot. Héctor Montaño, INAH)

Archeolog Luis Alberto Martos (kierujący Projektem Cueva de Puyil) przypomniał, że odkrycia dokonano w marcu 2004 roku, kiedy to grupa speleologów powiadomiła Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) o zachowanych w jaskini pozostałościach z czasów prekolumbijskich. Pierwsze prace podjęto w 2005 r., a dwa lata później przeprowadzono dokładniejsze badania w celu ustalenia, czy złożone w grocie osoby były związane z Majami czy z Zoque, gdyż obie kultury zamieszkiwały ten region.

Część darów złożonych w jaskini Puyil (fot. Luis Alberto Martos)

Złoża turkusów znajdowały się również w Mezoameryce

Oryginalny artykuł: Estudios geoquimicos cambian teoria acerca del origen de la turquesa mesoamericana

Przez dziesiątki lat uważano, że turkusy docierały do Mezoameryki z ziem południowo-zachodnich Stanów Zjednoczonych i północno-zachodniego Meksyku. Przypuszczenia te opierały się na fakcie, że na tamtejszych terenach zachowały się liczne kopalnie turkusów z czasów prekolumbijskich. Jednocześnie, istniejący w latach 900-1521 szlak handlowy o długości ponad 2000 kilometrów wskazywał na wymianę towarów z kulturami Hohokam, Mogollón i Pueblo, do których docierały pochodzące z Mezoameryki papugi ary, ziarna kakaowca i miedziane dzwoneczki. Najnowsze badania dowodzą jednak, że złoża turkusów musiały znajdować się również na terenie Mezoameryki.

Dysk z mozaiki turkusowej pochodzący z Templo Mayor (fot. Projekt Templo Mayor, INAH)

W jaskini w stanie Tamaulipas (Meksyk) znaleziono mumię dziecka

Oryginalny artykuł: En la cueva La Escondida descubren momia de nino acompanada de plantas cultivables como ofrenda

W jaskini La Escondida, w centralnej części meksykańskiego stanu Tamaulipas, w pobliżu gminy Victoria, archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) natrafili na nietknięte zawiniątko grobowe. Jak podaje kierujący pracami antropolog Jesús Ernesto Velasco González z Centrum INAH-Tamaulipas, na podstawie tomografii wykazano, że wewnątrz wykonanego z maty zawiniątka zachowała się mumia półtorarocznego dziecka, którego wiek ustalono na podstawie badań zębów i kości. Poza fragmentem tkaniny, znaleziono zawieszki, jedną z muszli, a drugą przypuszczalnie z kości. Na zawiniątku było umieszczone naczynie ceramiczne, a obok znajdował się koszyk upleciony z włókien roślinnych, 756 nasion dębu zimozielonego, 52 wyłuskane kolby kukurydzy i 4 pędy kalebasy.

Zawiniątko grobowe znalezione w jaskini La Escondida (fot. Mauricio Marat, INAH)

Pozostałości pałacu na terenie Coyoacan (Miasto Meksyk)

Oryginalny arykuł: Descubren el tecpan de un barrio del Coyoacan prehispanico

W Mieście Meksyk, na terenie Coyoacán, przy ulicy Francisco Sosa 440, archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) natrafili na pozostałości pałacu z dawnej dzielnicy Atenco Omac. Kierujący pracami Juan Cervantes Rosado podkreśla, że tego typu budowle, zwane przez Azteków tecpan, spotykane były w różnych miejscach na Płaskowyżu Centralnym w późnym okresie postklasycznym, od około 1300 r. i nawet jeszcze po konkwiście hiszpańskiej. Niestety zachowało się niewiele przykładów, gdyż podczas prac archeologicznych, na obszarze poza Tenochtitlan zdołano zarejestrować jedynie cztery, znajdujące się na terenie dawnego Acolhuacan (rejon Texcoco): Chiconautla, Chimalhuacan, Acozac i Cihuatecpan. W tecpan (lub tecpan-calli), zamieszkiwanych przez lokalnych władców i ich rodziny, dyskutowano różne sprawy administracyjne.

Teren, na którym prowadzone są wykopaliska (fot. INAH)

Malowidła zachowane w jaskini na Jukatanie

Oryginalny artykuł: Hallan en Yucatan, Mexico importantes pinturas rupestres que podrian ser mayas

Jak poinformował meksykański archeolog Sergio Grosjean Abimerhi, w jednej z jaskiń na Jukatanie natrafiono na dawne malowidła. Chociaż odkrycia dokonano w czerwcu, to nie ujawniono jeszcze dokładnej lokalizacji groty, aby uchronić ją przed ewentualnymi wandalami. Wiadomo, że ma ona około 12 metrów głębokości, a w jej wnętrzu znajduje się małe cenote.

Jaskinia, w której odkryto dawne malowidła (fot. Sergio Grosjean)

Zagadkowe "artefakty z Las Bocas"

W numerze 151. czasopisma Arqueología Mexicana zamieszczono bardzo ciekawy artykuł. w którym Eric Taladoire (emerytowany profesor archeologii z Université Paris 1) opowiada o szczególnych artefaktach, które opisywane są jako przedmioty w stylu olmeckim, pochodzące ze stanowiska archeologicznego Las Bocas, położonego w pobliżu Izúcar de Matamoros w meksykańskim stanie Puebla. W większości są to najróżniejsze naczynia (butle, wazy, misy) i figurki przedstawiające zwierzęta lub postacie ludzkie w różnych pozach i w stylu określanym jako „baby face”, a znacznie rzadziej przedmioty wykonane z kamienia lub jadeitu. Chociaż niektóre z tak zwanych „artefaktów z Las Bocas” znajdują się w muzeach (między innymi w Paryżu, Nowym Jorku, Princeton, Dallas, San Francisco, Waszyngtonie, Puebli i Mieście Meksyk), to jednak ich znacząca większość należy do prywatnych kolekcjonerów. Żaden z tych przedmiotów nie został znaleziony podczas prowadzonych pod nadzorem wykopalisk archeologicznych i wszystkie pojawiły się najpierw na czarnym rynku i w domach aukcyjnych, które niekiedy nawet nie specjalizują się w sztuce prekolumbijskiej.

Figurka w stylu olmeckim, określana jako pochodząca z Las Bocas
(źródło fot.: Arqueologia Mexicana, Raices)

Piramida w Teopanzolco skrywała pozostałości wcześniejszej konstrukcji

Oryginalny artykuł: Especialistas del INAH descubren restos de un templo al interior de la piramide de Teopanzolco en Morelos

We wrześniu minionego roku, w wyniku trzęsienia ziemi w Meksyku ucierpiało wiele stanowisk archeologicznych, w tym Teopanzolco w stanie Morelos. Podczas inspekcji, specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odnotowali poważne uszkodzenia we wnętrzu tamtejszej głównej piramidy ze świątyniami bogów Tlaloka i Huitzilopochtli. Ponieważ zawalenie się fragmentów posadzki zagrażało stabilności budowli, przeprowadzono badania z wykorzystaniem radaru i wykonano wykopy, dzięki którym archeolodzy niespodziewanie natrafili na pozostałości wcześniejszej konstrukcji.

Główna piramida w Teopanzolco (fot. Melitón Tapia, INAH)

Trepanacja czaszek w prekolumbijskim Peru

Oryginalny artykuł: Los incas fueron lideres en el campo de las trepanaciones

John Verano, antropolog z Tulane University (Nowy Orlean, Luizjana) od dwudziestu lat bada trepanację czaszek stosowaną przez kultury prekolumbijskie i zdołał już udokumentować 800 czaszek ze śladami trepanacji. Chociaż świadectwa trepanacji znajdujemy też w innych częściach świata, czego dowodzi liczba czaszek zgromadzonych w muzeach i kolekcjach prywatnych, to nigdzie nie była ona praktykowana na tak dużą skalę, jak w dawnym Peru. Pierwsze przykłady trepanacji czaszek pochodzą od przedstawicieli kultury Paracas. Później pojawiła się na południowym wybrzeżu Peru i w centralnej części Andów, szczególnie w rejonie Huarochiri. Zachowały się również świadectwa z północnych regionów, Amazonii i rejonu Cusco w czasach Inków. Był to zatem proces, który rozwijał się przez ponad 2000 lat.

Czaszka z prekolumbijskiego Peru ze śladami kilku trepanacji (fot. John Verano)